Trung Quốc: Mẫu người "làm việc quá tải" thịnh hành

Tôi đã làm việc quá sức trong một thời gian khá dài...

Làm việc từ 10 giờ trở lên mỗi ngày, hầu như không có ngày nào nghỉ ngơi, không có các bữa ăn đúng giờ và thiếu ngủ - đó là cuộc sống của hơn 70% người thuộc tầng lớp "cổ cồn trắng" tại bốn thành phố lớn của Trung Quốc gồm Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến và Quảng Châu. Kết quả cuộc thăm dò dư luận của Đại học thường thức Bắc Kinh.

Những công chức cổ cồn trắng, thường là có bằng tốt nghiệp đại học, một công việc tốt và mức lương khá cao, luôn luôn làm thêm giờ. Hiện nay, có một cụm từ riêng dành cho họ - "Mẫu làm việc quá sức", tiếng Trung Quốc gọi là "Quá lao mô".

"Áp lực gia tăng trong công việc do sự cạnh tranh gay gắt là lý do của hiện tượng mẫu người làm việc quá sức", Tô Yên, một giáo sư tâm lý thuộc Đại học thường thức Bắc Kinh - người phụ trách cuộc thăm dò – cho biết.

Giáo sư Tô đã cố gắng nghiên cứu hiện tượng từ ba năm trước đây, tuy nhiên, bà đã không thể tìm đủ ví dụ. Song hiện tại, bà nói: "Trong suốt ba năm nay, "mẫu người làm việc quá sức" đã tăng lên rất nhiều, đặc biệt tại các thành phố lớn".

Tìm hiểu nguyên nhân

"Ngày nào cũng vậy, trong hai năm qua, tôi chưa từng đi nghỉ trước 10h tối’’, Vương Phương, một người làm việc tại công ty quảng cáo đa quốc gia ở Quảng Châu cho biết. "Thậm chí, những người lái xe taxi cũng biết giờ giấc làm việc của chúng tôi, họ chờ ở chân cầu thang từ 11h cho tới nửa đêm’’.

Khi được hỏi tại sao họ phải làm thêm giờ, những người ‘’cổ cồn trắng’’ đưa ra ba lý do:

- Tự nguyện làm ngoài giờ: Các công ty không buộc nhân viên làm thêm giờ, nhưng nhân viên tự mình ngồi lâu hơn quy định để kiếm được nhiều hơn và thăng tiến nhanh hơn.

- Buộc phải làm ngoài giờ: Nhân viên có quá nhiều việc để làm chỉ trong thời gian hạn chế, vì thế họ phải ở lại muốn để hoàn thành mọi thứ.

- Bắt chước: Người khác làm được tôi cũng sẽ làm được. Một số người ở lại muộn chỉ vì thấy người khác làm vậy. Họ muốn ông chủ thấy họ chăm chỉ.

"Một con đường duy nhất để thu hút sự chủ ý của sếp là làm việc quá giờ, hơn thế nữa, bạn sẽ không có cơ hội để quảng bá bản thân hay thăng tiến’’, Triệu Thanh, một trợ lý giám đốc thuộc công ty quảng cáo ở Bắc Kinh nhấn mạnh.

Cự Ninh, một chuyên gia tư vấn giải thích sự tự nguyện của "Quá lao mô" là do họ tự đặt cho mình những mục tiêu quá cao ngay từ giai đoạn đầu thay vì hoàn thành các mục tiêu từng bước một. "Một số người thừa năng lượng trong những năm đầu làm việc nhưng cuối cùng, năng lượng ấy sẽ mất dần theo thời gian. Tuy nhiên, họ lại suy nghĩ sai lầm rằng, họ vẫn làm việc chưa đủ chăm chỉ bởi họ chưa có kết quả tương xứng với những gì họ nghĩ họ đáng được hưởng. Theo đó, họ đưa bản thân vào guồng máy làm việc ngày một nhiều’’.

Chuyên gia này khuyến cáo, tầng lớp cổ cồn trắng nên phân tích một cách khách quan tại sao họ không thể hoàn thành mục tiêu. "Nếu chỉ đơn thuần nghĩ chưa đủ cường độ làm việc là không hợp lý’’, Cự Ninh nhấn mạnh.

Thiếu nhận thức về sức khoẻ

Một cuộc thăm dò tiến hành với 60 nhân viên tại Công viên Liên doanh quốc tế Thương Địa Bắc Kinh – khu liên hợp công nghệ cao của thành phố - thuộc quận Hải Điền cho thấy, 48 người được hỏi nói họ có những triệu chứng của làm việc trong thời gian quá dài, 65% nói họ có vấn đề về sức khoẻ song không đủ thời gian tới bác sĩ.

Tôn Ninh Vũ, 29 tuổi, kế toán trưởng cho một công ty PR Bắc Kinh đã nghỉ việc để điều trị sức khỏe năm 2004. Bác sĩ nói, cô có "những triệu chứng làm việc quá nhiều", còn gọi là "Hội chứng mệt mỏi kinh niên’’ (CFS). Mặc dù Tôn kiếm được khoảng 100.000 nhân dân tệ mỗi năm, nhưng ngay lần đầu tiên ốm, cô đã bị tiêu chảy, thiếu tập trung và mất ngủ. "Tôi chỉ cảm thấy mình như cái xác không hồn, tôi dùng rất nhiều thuốc song không thể tốt hơn’’.

Đáng nói là, tình trạng sức khoẻ của Tôn không quá nghiêm trọng như một số người khác. Đỗ Kim Xuân, 33 tuổi, giáo viên hàng đầu của một trường học tại tỉnh Cát Lâm đã chết ngay trên bục giảng sau khi bỏ qua việc điều trị chứng đau bụng.

Dương Tiểu Tuyết thuộc Hiệp hội chăm sóc Y tế Trung Quốc đưa ra 10 dấu hiệu của "Hội chứng làm việc quá tải".

- Bụng to

- Rụng tóc

- Thường xuyên đi toilet

- Khó sinh hoạt tình dục

- Mất trí nhớ

- Dễ mất trí

- Hay nổi cáu và lo lắng

- Mất ngủ

- Đau đầu, ù tai, thiếu tập trung

- Không thể tính nhẩm một cách dễ dàng

Dương tiếp tục giải thích, nếu một người có hai triệu chứng trên chưa cần phải hoảng sợ, nếu có ba đến năm triệu chứng thì đáng lo lắng, và có từ sáu triệu chứng trở lên, thì người đó có thể gặp nguy hiểm. "Mẫu người làm việc quá tải cần chú ý nhiều hơn tới bản thân và có những chăm sóc y tế cần thiết’’.

Lỗ hổng trong hệ thống luật pháp

Luật Lao động Trung Quốc quy định, mọi người nên làm việc không quá tám giờ một ngày. Trong trường hợp cần làm thêm giờ, họ chỉ nên làm thêm khoảng 3 giờ một ngày và không quá 36 giờ một tháng. Hiện tượng "Quá lao mô’’ gần đây thể hiện sự vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, luật pháp không thể giúp tầng lớp cổ cồn trắng thoát khỏi môi trường cạnh tranh. Vì thế, nhiều ông chủ cảm thấy tự do hơn khi thúc giục nhân viên làm thêm giờ, hay thậm chí làm đến chết – vì luật pháp không quy định bất kể việc đền bù liên quan nào.

"Những người cổ cồn trắng cần hiểu lý do vì sao họ phải làm thêm giờ và cần chú ý tới sức khoẻ’’, Lưu Tân Văn, giáo sư Đại học Luật và Khoa học Chính trị Trung Quốc khẳng định. "Một số công ty nước ngoài đã dành cho nhân viên nhiều chăm sóc tinh thần, điều này rất hiếm có ở những công ty trong nước. Vì thế, trạng thái tinh thần khoẻ mạnh, ổn định phụ thuộc vào chính bản thân nhân viên’’, Vương Phương nói.

Kỳ Thư (Theo Trung Quốc ngày nay)